Zdrowotne działanie orzechów kokosowych
Artykuł po raz pierwszy w języku polskim ukazał się w dwumiesięczniku Nexus w numerze 25 (5/2002)
Tytuł oryginalny: „The Health-Supporting Benefits of Coconuts”, Nexus (wydanie angielskie), vol. 9, nr 3
Dr Mary Enig
Copyright © 1999/2001/2002
część 2
Poniższy tekst stanowi drugą część odczytu wygłoszonego przez jego autorkę podczas zjazdu Azjatyckiej Pacyficznej Wspólnoty Orzecha Kokosowego (Asian Pacific Coconut Community; w skrócie APCC), który odbył się na wyspie Pohnpei w Mikronezji w roku 1999. W tekście są odniesienia do eksperymentów na zwierzętach. Pragniemy zaznaczyć, że Redakcja Nexusa nie popiera tego typu doświadczeń.
VI. NAJNOWSZE DONIESIENIA NA TEMAT TRANS KWASÓW TŁUSZCZOWYCH
Zarówno Stany Zjednoczone, jak i Kanada wprowadzą wkrótce obowiązek umieszczania informacji o zawartości kwasów tłuszczowych trans na etykietach żywności, co może polepszyć sytuację oleju kokosowego na rynku. (W roku 2001 opublikowano w Kanadzie wzory przewidzianych do użycia etykiet, podczas gdy w USA te wzory są wciąż opracowywane).
Producenci tłuszczów roślinnych zawsze obawiali się, że będą zmuszeni do informowania o kwasach trans na etykietach. Potrzebowali krucjaty przeciwko nasyconym kwasom tłuszczowym, żeby chronić swoje interesy. Jednak najnowsze badania nasyconych kwasów tłuszczowych i kwasów trans wykazują, że w wyścigu do zdrowia kwasy nasycone zdecydowanie prowadzą.
Trzeba było dziesięciu lat, od roku 1988 do 1998, aby dostrzec zmiany w opinii na ten temat. W tym okresie kwasy trans otrzymały zasłużone baty. Doniesienia naukowe z Europy stały się znane od czasu bardzo znaczącego doniesienia Mensinka i Katany z roku 1990, którzy poinformowali, że kwasy tłuszczowe trans podnoszą poziom lipoprotein o niskiej gęstości (LDL) w osoczu, a obniżają poziom lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL). Wyniki te zostały potwierdzone przez badania przeprowadzone w USA (Judd i inni, 1994; Khosla i Hayes, 1996; Clevidence, 1997).
W roku 1990 Grupa Badania Lipidów (Lipids Research Group) Uniwersytetu Marylandzkiego opublikowała artykuł (Enig i inni, 1990) korygujący pewne błędne dane zawarte w sponsorowanym przez przemysł spożywczy raporcie na temat kwasów tłuszczowych trans autorstwa Biura Badań Nauk Życiowych Federacji Amerykańskich Stowarzyszeń Biologii Eksperymentalnej (Life Sciences Research Office – Federation of American Societies for Experimental Biology; w skrócie LSRO-FASEB) (Senti, 1985).
W roku 1993 grupa badaczy z Uniwersytetu Harvarda kierowana przez profesora Waltera Willetta poinformowała o dodatnim związku między podażą kwasów tłuszczowych trans w diecie a chorobą wieńcową wykrytym w grupie ponad 80 000 pielęgniarek, która pozostawała pod kontrolą Szkoły Zdrowia Publicznego (School of Public Health) Uniwersytetu Harvarda przez ponad dziesięć lat.
Pietinen i współpracownicy (1997) oszacowali wyniki badania dotyczącego zapobiegania rakowi przeprowadzonego na dużej grupie Finów płci męskiej. Po skontrolowaniu odpowiednich zmiennych, włącznie z czynnikami ryzyka choroby wieńcowej, autorzy zaobserwowali znaczący, dodatni związek między podażą kwasów tłuszczowych trans w diecie a ryzykiem śmierci z powodu choroby wieńcowej. Nie wykryli żadnych związków między podażą nasyconych kwasów tłuszczowych czy cholesterolu w diecie a ryzykiem śmierci z powodu choroby wieńcowej. To kolejny przykład na różnice między działaniem kwasów tłuszczowych trans i nasyconych kwasów tłuszczowych oraz kolejne wyzwanie dla hipotezy o związku zawartości cholesterolu w diecie [z chorobą wieńcową].
Zagadnienie kwasów tłuszczowych trans jako czynnika przyczynowego raka jest wciąż nie zbadane, niemniej najnowsze doniesienia wspominają o takim związku. Baker i współpracownicy (1997) zbadali pod wpływem badań na zwierzętach i danych ekologicznych sugerujących taką zależność dane dotyczące związku między przypadkami raka piersi a zawartością kwasu linolowego [w diecie] w całej Europie. Stwierdzili, że przeciętna zawartość różnych kwasów tłuszczowych w tłuszczu nie wskazuje na związek między omega-6 kwasem linolowym a rakiem piersi, okrężnicy lub prostaty. Stwierdzili jednak istnienie dodatniego związku między rakiem piersi, okrężnicy lub prostaty z kwasami tłuszczowymi trans. Również Kohlmeier i współpracownicy (1997) donieśli, że dane pochodzące z badania EURAMIC11 wykazały, iż stężenie kwasów tłuszczowych trans w tkance tłuszczowej ma dodatni związek z występowaniem raka piersi u europejskich kobiet po menopauzie.
W roku 1995 wielka brytyjska stacja telewizyjna wyemitowała program dokumentalny na temat kwasów tłuszczowych trans. W programie tym przedstawiono również, między innymi, wojnę między przemysłem olei spożywczych i niektórymi poważnymi naukowcami zajmującymi się tymi kwasami. W tym [1999] roku ten sam program przedstawiono we Francji. Kilku badaczy, którzy jako pierwsi zajęli się kwasami trans, między innymi profesor Fred Kummerow i dr George Mann, nadal prowadzi badania i publikuje ich wyniki (Kummerow, 1999, 2000; Mann 1994, 2000). Także popularne środki masowego przekazu nadal podnoszą zagadnienie zawartości kwasów trans w żywności, bowiem wciąż nie ma na ten temat wyczerpujących, oficjalnych (rządowych) danych.
W artykule opublikowanym ostatnio przez Departament Rolnictwa USA naukowcy stwierdzają, że „ponieważ w świetle dotychczas opublikowanych badań kwasy tłuszczowe trans nie mają żadnego znanego korzystnego wpływu na zdrowie, a silne poszlaki sugerują, że mają znaczący udział w ryzyku zachorowania na chorobę wieńcową, rozważne byłoby obniżenie podaży kwasów tłuszczowych trans w amerykańskiej diecie” (Nelson, 1998).
Profesor Meir Stampfer z Uniwersytetu Harvarda traktuje tłuszcze trans jako „jedno z najważniejszych narodowych zagadnień żywieniowych”, utrzymując, że „mają one wielki wpływ” i że „powinniśmy całkowicie wyeliminować utwardzone tłuszcze z diety” (Gottesman, 1998).
Obniżenie zawartości kwasów tłuszczowych trans w amerykańskiej diecie jest możliwe tylko przez powrót do naturalnych, nie utwardzonych i w większej mierze nasyconych tłuszczów i olei.
Można przewidywać przyszłe losy kwasów tłuszczowych trans. Nasza umiejętność przewidywania okazuje się całkiem dobra; na przykład, gdy Enig Associates zaczęła wydawać biuletyn marketingowy Market Insight (Rynek od środka), autorstwa Erica Eniga, przewidzieliśmy w nim, że kwasy tłuszczowe trans zostaną w końcu usunięte z rynku. Wygląda na to, że ta przepowiednia już wkrótce się ziści.
Na początku lat dziewięćdziesiątych Market Insight przewidywał także, że Centrum Nauk na rzecz Interesu Publicznego (Centers for Science in the Public Interest; w skrócie CSPI) będzie musiało zmienić zdanie na temat kwasów tłuszczowych trans, których przez wiele lat broniło. CSPI rzeczywiście zmieniło zdanie i poszło nawet dalej, atakując kwasy trans, lecz nigdy nie przyznało się, że pierwotnie zajmowało się ich promocją ani że wysoka zawartość kwasów tłuszczowych trans w jedzeniu sprzedawanym przez smażalnie, restauracje typu fast-food i inne, jak również w innej żywności, jest bezpośrednio związana z lobbingiem uprawianym przez CSPI. Kiedy ta zmiana już się dokonała, CSPI przedstawiało swoje uprzednie poparcie dla częściowo utwardzonych tłuszczów i kwasów trans w sposób, który nieodparcie przywodzi na myśl Rok 1984 George’a Orwella.
