Aby uniknąć tych trudności, Gofman zastosował interesujące rozwiązanie. Odnalazł statystyczne dane dotyczące chorób w odniesieniu do całej ludności Stanów Zjednoczonych z podziałem na dziewięć okręgów spisowych (lata 1940–1990 dla raka i lata 1950–1990 dla choroby wieńcowej). Następnie zestawił te dane rok po roku z liczbą lekarzy przypadających na 100 000 mieszkańców w każdym z dziewięciu okręgów spisowych. Nasycenie lekarzami w przeliczeniu na 100 000 mieszkańców dostarczyło względnej miary promieniowania ze źródeł medycznych w przeliczeniu na 100 000 mieszkańców w dziewięciu okręgach spisowych w każdym roku.
Na tym przykładzie Gofman wykazał, że śmiertelność z powodu raka rośnie wyraźnie wraz ze wzrostem liczby lekarzy w okręgach spisowych, podczas gdy ilość zgonów z powodów pozarakowych maleje, z wyjątkiem przypadków zgonu z powodu choroby wieńcowej (CHD), których liczba również rośnie wraz ze wzrostem liczby lekarzy przypadających na 100 000 mieszkańców. Jak z tego wynika, hipoteza Gofmana, że CHD wiąże się z promieniowaniem ze źródeł medycznych, niejako „wypływa z danych”. Ponieważ miał on wieloletnie doświadczenie w badaniu CHD (napisał trzy książki na ten temat) oraz z uwagi na to, że bardzo dobrze zna literaturę dotyczącą promieniotwórczości, mógł sporządzić dokładne obliczenia, w wyniku których stwierdził, że promieniowanie indukuje mutacje w arteriach wieńcowych, powodując przyrost tego, co nazywa „dysfunkcyjnymi klonami” (miniguzami) w mięśniach gładkich wyściełających arterie.
Warto zauważyć, że stosując metodę „gęstości lekarzy” Gofman określił, iż w roku 1993 promieniowanie ze źródeł medycznych było przyczyną 83 procent zgonów Amerykanek cierpiących na raka piersi. Posługując się z kolei zupełnie inną metodą, Gofman określił, że w roku 1995 to samo promieniowanie ze źródeł medycznych było odpowiedzialne za 75 procent zgonów Amerykanek cierpiących na raka piersi. Te dwa szacunkowe obliczenia wykonane za pomocą zupełnie innych metod są uderzająco podobne.
MINIMALIZACJA WYSTAWIENIA NA PROMIENIE RÖNTGENA
Przekonanie lekarzy o konieczności zwrócenia szczególnej uwagi na zminimalizowanie dawek promieniowania, którym poddawani są ich pacjenci, nie będzie sprawą łatwą. Wielu lekarzy i stomatologów nadal traktuje promienie Röntgena jako coś absolutnie nieszkodliwego.
Niedawno złamał mi się ząb. Mój dentysta, specjalista pierwszej klasy, potrzebował udokumentowania tego ubytku do rozliczenia z ubezpieczalnią.
— Zaraz zrobię panu zdjęcie rentgenowskie — oświadczył mi.
— A nie ma innego sposobu? — zapytałem.
Kiwnął głową i natychmiast napisał oświadczenie: „Złamałem ząb i nie chcę prześwietlenia” – po czym podsunął mi je do podpisania.
— Firma ubezpieczeniowa jest zobowiązana do zaakceptowania takiego oświadczenia — powiedział.
W ten oto sposób uniknąłem jednego niepotrzebnego prześwietlenia.
Kiedy ktoś powie państwu, że konieczne jest prześwietlenie, proszę nie stawiać go z miejsca w trudnej sytuacji, odmawiając poddania się prześwietleniu. Sugeruję raczej zapytać, jaką dawkę promieniowania otrzymamy. Jeśli państwa doświadczenia są podobne do moich, osoba zalecająca wykonanie prześwietlenia nie będzie znała odpowiedzi na to pytanie i prawdopodobnie odpowie:
— Proszę się nie martwić, to zupełnie nieszkodliwe. Niestety, nie jest prawda!
Przełożył Jerzy Florczykowski
Przypisy:
1. Początkowo promienie Röntgena były nazywane promieniami „X” – nazwę tę można jeszcze spotkać w polskich podręcznikach fizyki z lat pięćdziesiątych, natomiast na Zachodzie utrzymała się ona do dzisiaj. W tekście polskim będziemy posługiwali się nazwą „promienie Röntgena” lub „promienie rentgenowskie”. – Przyp. tłum.
2. Catherine Caufield, Multiple Exposures: Chronicles of the Radiation Age (Wielokrotne wystawienie na działanie promieni – kroniki wieku promieniowania), Harper & Raw, Nowy Jork, 1989, str. 7.
3. Jak wyżej, str. 4.
4. Jak wyżej, str. 15.
5. Jak wyżej, str. 28.
6. Jim Robbins, „Camping Out in the Merry Widow Mine” („Obozowanie w Kopalni Merry Widow”), High Country News, vol. 26, nr 12, czerwiec 1994; patrz www.hcn.org/1994/jun27/dir/reporters.html oraz www.roadsideamerica.com/attract/MTBASradon.html.
7. Arjun Makhijani, Scott Saleska, The Nuclear Power Deception: US Nuclear Mythology from Electricity „Too Cheap to Meter” to „Inherently Safe” Reactors (Oszustwo elektrowni nuklearnych – amerykańskie mity od elektryczności „zbyt taniej, aby mierzyć ją licznikami” do „z natury bezpiecznych” reaktorów), The Apex Press, Nowy Jork, 1999.
8. Peter H. Metzger, The Atomic Establishment (Atomowy establishment), Simon & Schuster, Nowy Jork, 1972.
9. Kongres Amerykański to Izba Reprezentantów i Senat łącznie, podobnie jak w Polsce Parlament to Sejm i Senat razem wzięte. – Przyp. tłum.
10. D’Antonio, Atomic Harvest (Atomowe żniwa), Crown Publishers, Nowy Jork, 1993; oraz Chip Ward, Canaries on the Rim: Living Downwind in the West (Kanarki na obręczy – życie na podwietrznej na Zachodzie), Verso, Nowy Jork, 1999.
11. Kiur to jednostka aktywności ciała promieniotwórczego o symbolu Ci; 1 Ci = 3,7 x 1010 Bq (bekerel). – Przyp. tłum.
12. Karl Z. Morgan, Ken M. Peterson, The Angry Genie: One Man’s Walk Through the Nuclear Age (Rozgniewany dżin – spacer człowieka po epoce nuklearnej), University of Oklahoma Press, Norman, Oklahoma, 1999, str. 96.
13. Administracja Weteranów to federalna agencja, która nadaje przywileje oraz przydziela weteranom sił zbrojnych należne z prawem zasiłki.
14. Karl Z. Morgan i Ken M. Peterson, The Angry..., str. 101.
15. Jak wyżej.
16. Jak wyżej.
17. Peter H. Metzger, The Atomic..., str. 204.
18. Jak wyżej.
19. Jak wyżej, str. 231.
20. Dan O’Neill, The Firecracker Boys (Chłopcy od petard), St. Martin’s Press, Nowy Jork, 1994.
21. Peter H. Metzger, The Atomic..., str. 236.
22. Jak wyżej, str. 237.
23. Karl Z. Morgan i Ken M. Peterson, The Angry..., str. 33.
24. Karl Z. Morgan, „Changes in International Radiation Protection Standards” („Zmiany w międzynarodowych standardach ochrony przeciwpromiennej”), American Journal of Industrial Medicine, nr 25, 1994, str. 301–307.
25. Baruch Modan i inni, „Radiation-Induced Head and Neck Tumours” („Guzy głowy i szyi wywołane promieniowaniem radioaktywnym”), Lancet, 23 lutego 1974, str. 277–307.
26. Thomas F. Mancuso i inni, „Radiation Exposures of Hanford Workers Dying from Cancer and other Causes” („Dawki napromieniowania pracowników zatrudnionych w Hanford umierających na raka oraz z innych przyczyn”), Health Physics, nr 33, listopad 1977, str. 369–385.
27. Karl Z. Morgan i Ken M. Peterson, The Angry..., str. 112.
28. Jak wyżej, str. 113.
29. H.C. March, „Leukemia in radiologists in a twenty-year period” („Leukemia wśród radiologów na przestrzeni dwudziestu lat”), American Journal of Medical Science, nr 220, 1950, str. 282–286.
30. Alice Stewart i inni, „Preliminary Communication: Malignant Disease in childhood and diagnostic radiation in utero” („Doniesienie wstępne – śmiertelna choroba wieku dziecięcego a diagnostyczne napromieniowanie macicy”), Lancet, 1956, str. 447–448.
31. Karl Z. Morgan i Ken M. Peterson, The Angry...
32. Karl Z. Morgan, „Changes...
33. Jak wyżej.
34. Karl Z. Morgan, „Medical X-Ray Exposures” („Napromieniowanie promieniami Röntgena wynikające z zastosowań medycznych”), Industrial Hygiene Journal, listopad-grudzień 1963, str. 588–599.
35. Karl Z. Morgan, „You Can Drastically cut X-ray exposure below today’s level” („Można w sposób drastyczny obniżyć poziom napromieniowania promieniami Röntgena poniżej obecnych dawek”), Consultant, marzec-kwiecień 1970, str. 16.
36. Karl Z. Morgan i Ken M. Peterson, The Angry..., str. 121.
37. Jak wyżej.
38. John Gofman (pod redakcją Egana O’Connora), Radiation from Medical Procedures in the Pathogenesis of Cancer and Ischemic Heart Disease (Promieniowanie pochodzące z medycznych procedur w patogenezie raka i niedotlenienia mięśnia sercowego), Committee for National Responsibility, San Francisco, 1999 (dostępna za 27 dolarów z Citizens for Nuclear Responsibility, e-mail: crnl123@webtv.net).
39. John W. Gofman, Radiation and Human Health (Promieniowanie a zdrowie człowieka), Sierra Club Books, San Francisco, 1981.
40. John W. Gofman, Egan O’Connor, X-Rays: Health Effects of Common Exams (Promienie Röntgena – wpływ na zdrowie powszechnych badań radiologicznych), Sierra Club Books, San Francisco, 1985.
41. John W. Gofman, Radiation-induced Cancer From Low-Dose Exposure: An Independent Analysis (Rak wywołany niskimi dawkami promieniowania jonizującego – niezależna analiza), Committee for Nuclear Responsibility, San Francisco, 1990.
42. John W. Gofman (pod redakcją Egana O’Connora), Preventing Breast Cancer (Zapobieganie rakowi piersi), Committee for Nuclear Responsibility, San Francisco, 1995, 1996 (drugie wydanie).
43. Jak wyżej.
44. Jak wyżej.
45. Rentgenoskopia to nic innego jak najzwyklejsze prześwietlenia. – Przyp. tłum.
46. „CAT” to skanowanie w dwóch płaszczyznach, pod różnymi kątami, za pomocą urządzenia tomograficznego wykorzystującego wąską wiązkę promieni Röntgena w celu uzyskania komputerowego obrazu przekrojów ciała, w tym tkanek miękkich. – Przyp. tłum.
47. Dioksyny to ogólna nazwa rodziny chlorowych węglowodanów, C12H4Cl4O2, w szczególności izomeru TCDD, toksycznego produktu ubocznego powstającego przy produkcji pestycydów. Na przykład Agent Orange, potężny herbicyd i defiolant zawierający śladowe ilości dioksyny, był stosowany w czasie wojny wietnamskiej do niszczenia szaty roślinnej, w której kryli się żołnierze Północnego Wietnamu. – Przyp. tłum.
48. Skrót od Coronary Heart Disease, czyli choroba wieńcowa. – Przyp. tłum.
Od wydawcy:
Artykuł Petera Montague po raz pierwszy opublikowany został w trzech odcinkach w Rachel’s Environment & Health Weekly (nr 691 z 16 marca, nr 692 z 13 kwietnia i nr 693 z 20 kwietnia 2000 roku) wydawanego przez Environmental Research Foundation, PO Box 5036, Annapolis, Maryland 21403, USA; e-mail: erf@rachel.org, strona internetowa: www.monitor.net.
