Obłęd na punkcie szczepień – powtórka z historii

Artykuł po raz pierwszy w języku polskim ukazał się w dwumiesięczniku Nexus w numerze 151 (5/2023)
Tytuł oryginalny: „Covid-19: Smallpox déjà vu”, Nexus (wydanie angielskie), vol. 30, nr 4

Antony Bush

W rezultacie pandemii COVID-19 ludzie podzielili się bardzo szybko na dwie grupy. W jednej byli ci, którzy siedzieli przerażeni przed telewizorami. Wierzyli we wszystko, co widzieli, i spełniali posłusznie każde polecenie, a niektórzy stali się samozwańczymi egzekutorami nowych zasad stosującymi przemoc wobec nieprawomyślnych.

W drugiej grupie są sceptycy. Wątpiliśmy w oficjalną narrację – wielu z nas od początku pierwszego lockdownu – i przez większość czasu sprzeciwialiśmy się różnym postaciom zbiorowego obłędu.

Po trzech latach sytuacja się odwraca i wiele poglądów sceptyków zmieniło status z absolutnej herezji na akceptowaną prawdę. Na przykład, że szczepienia na COVID-19 miały niewielki wpływ na transmisję,¹^,² że maski i polityka lockdownów była nieskuteczna i szkodliwa.

Ci wcześni sceptycy, którzy mieli w większości rację od samego początku, nie opierali się na zgadywaniu. Ruch na rzecz wolności zdrowotnej (do którego należy większość regularnych czytelników niniejszego magazynu) nazywał większość rzeczy po imieniu, ponieważ wielu z nas spędziło lata, a nawet dekady na nauce o zdrowiu pod wszelkimi kątami, czerpiąc wiedzę z książek, artykułów, osobistych doświadczeń i wspomnień. Jest bowiem wiele analogii między pandemią COVID-19 a poprzednimi. Nawet wiele kluczowych osób zaangażowanych w COVID-19 miało swój udział w ostatnich dwudziestu bądź nawet czterdziestu latach pandemii.

Ale porównania sięgają znacznie dalej w czasie, niż wielu zdaje sobie z tego sprawę. W rzeczywistości istnieje wzór powtarzający się przez cały czas od pierwszej szczepionki na ospę prawdziwą. Istotne jest zrozumienie historii tej wygasłej już choroby, nie tylko ze względu na podobne związane z nią niepowodzenia, lecz również dlatego, że proszczepionkowcy (istniejący już sto lat temu) w swojej obronie często mówią o wykorzenieniu ospy.

W wieku XVIII i XIX ospa prawdziwa była przerażającą chorobą ze śmiertelnością na poziomie 16–19 procent,³ znacznie wyższą niż nawet najwyższe szacunki dotyczące COVID-19, a w niektórych grupach była jeszcze wyższa. Jednak nawet przy ospie prawdziwej szczepienia były od samego początku w roku 1796 mocno kontrowersyjne.

Aż prosi się powiedzieć przy tak groźnej chorobie, że trzeba coś zrobić. Ale głupcy biegną tam, gdzie anioły boją się stąpać. Pytanie brzmi: czy szczepienia były tak skuteczne, jak się twierdzi?

Aby zrozumieć naukowość – bądź jej brak – trzeba poznać trochę historii i zastanowić się, dlaczego śmiertelne epidemie ospy prawdziwej i innych chorób były tak powszechne w ówczesnym uprzemysłowionym świecie.

W miarę postępu rewolucji przemysłowej coraz więcej ludzi było zmuszonych do masowej migracji do miast, które nie były dostosowane do wchłonięcia takiego przyrostu ludności. W konsekwencji ludzie byli zmuszeni do życia w podłych warunkach i brudzie.

Okres, w którym żył [Jenner], był niewątpliwie pełen brudu… Brakowało całkowicie środków czystości. Ludzie czerpali wodę z okolicznych rur i studni. Nie było żadnych ubikacji, nie istniał system kanalizacji. Ospa prawdziwa grasowała szczególnie w Londynie, gdzie chowano ciała na Starym Cmentarzu Św. Pawła w Covent Garden zaledwie jedną stopę pod ziemią, przez co ludzie musieli wstawać w środku nocy i palić kadzidła w celu stłumienia fetoru. Ci, których było na to stać, mieli domy po każdej stronie rzeki Fleet, więc kiedy wiatr wiał na wschód, mieszkali po zachodniej stronie, a kiedy wiał na zachód, mieszkali po wschodniej. Tak wyglądał stary Londyn, zatem trudno się dziwić, że dr Bond nazywał wówczas ospę prawdziwą plagą…

Dr Hadwen, 1896⁴

Dr Walter Hadwen (1854–1932)

Gdy szliśmy wzdłuż cuchnących brzegów kanału, słońce świeciło nad wąską strużką wody. W jasnym świetle wydawała się mieć barwę mocnej zielonej herbaty i wyglądała tak solidnie, jak marmur w cieniu. Było to bardziej wodniste błoto niż błotnista woda, a mimo to zapewniano nas, że była to jedyna woda, jaką nieszczęśni mieszkańcy mogli pić. Gdy patrzyliśmy na nią z trwogą, widzieliśmy, jak ze ścieków i kanałów spływają do niej nieczystości. Widzieliśmy przy otwartej drodze cały rząd zbudowanych nad nią pozbawionych drzwi toalet dla mężczyzn i kobiet. Słyszeliśmy wylewane do wody wiadro po wiadrze nieczystości…

Henry Mayhew, 1849⁵

W dodatku żywność była niskiej jakości, a praca wyczerpująca i niebezpieczna. W tamtych czasach zagadką nie było to, że tak wielu umierało z powodu chorób zakaźnych, ale że komukolwiek udawało się przeżyć w takich warunkach dostatecznie długo, aby wychować nowe pokolenie.

Jak uczono nas wszystkich w szkole, mieszkający w Gloucestershire w Anglii Edward Jenner usłyszał od mleczarki, że jeśli zachoruje się na krowią ospę, to nigdy nie złapie się tej właściwej. Nie mówiono nam jednak, że był to jedynie ludowy przesąd i że nauka, już wtedy, wykazała jego całkowitą nieprawdziwość:

Kiedy [Jenner] usłyszał po raz pierwszy od mleczarek legendę o krowiej ospie, według której po złapaniu tej choroby nie można zapaść na ospę prawdziwą, zaczął napomykać o niej na spotkaniach Towarzystwa Medycznego, gdzie starzy doktorzy spotykali się, by palić fajkę, pić grog i rozmawiać o swoich pacjentach. Gdy tylko poruszył tę historię, zaczęli się z niej śmiać. Lekarze od krów zaczęli opowiadać mu o setkach przypadków, w których ospa prawdziwa następowała po tej krowiej, i w końcu Jenner zrozumiał, że musi odrzucić tę legendę.

Dr Hadwen