• Makrolidy

Makrolidy hamują syntezę białek przez bakterie. Są one stosowane w leczeniu zakażeń paciorkowcami i pneumokokami, szczególnie gdy pacjenci są uczuleni na penicylinę. Główne skutki uboczne to utrata słuchu i powikłania układu sercowego.⁴³

Erytromycyna jest antybiotykiem makrolidowym najbardziej związanym z problemami serca. Strona internetowa DailyMed zawiera następujące ostrzeżenie: „Erytromycyna jest związana z wydłużeniem odstępu QT i zaburzeniami komorowymi, w tym z częstoskurczem komorowym, a szczególnie jego najbardziej niebezpiecznym typem, czyli torsades de pointes [wielokształtny częstoskurcz komorowy prowadzący zwykle do śmierci, jeśli nie zostaną podjęte zaawansowane czynności reanimacyjne – Wikipedia]”.⁴⁴ Interwał QT jest częścią elektrycznego cyklu serca. Przedłużony odstęp QT jest markerem nagłej śmierci w wyniku zatrzymania krążenia.

Azytromycyna, podobnie jak inne leki z kategorii makrolidów, może powodować uszkodzenie wątroby. Zwykle następuje to po kilku tygodniach, ale zdarza się, że nawet po kilku dniach od rozpoczęcia leczenia.⁴⁵ Dodatkowe niepożądane działania mogą obejmować napady padaczkowe, kołatanie serca, zapalenie trzustki i leukopenię (niska liczba białych krwinek osłabiająca zdolność organizmu do walki z infekcją).⁴⁶

Oprócz powodowania różnych fizycznych skutków ubocznych makrolidy mogą wywoływać dziwne, niepokojące reakcje psychiczne związane z ich zażywaniem. Klarytromycyna, inny lek z tej rodziny, obejmuje wymienione działania uboczne, w tym „dezorientację dotyczącą tożsamości, miejsca i czasu”, „uczucie nierzeczywistości”, „uczucie, że inni obserwują cię lub kontrolują twoje zachowanie”, „wrażenie, że inni słyszą twoje myśli” i „odczuwanie, widzenie lub słyszenie nieistniejących rzeczy”.⁴⁷ Pomijając to, że te skutki uboczne są wyjątkowo dokuczliwe, mogą one także prowadzić do błędnego diagnozowania chorób psychicznych, a co za tym idzie, przepisywania leków przeciwpsychotycznych o jeszcze groźniejszych skutkach ubocznych.

 

• Chloramfenikol

Chloramfenikol działa podobnie do makrolidów. Jest stosowany w leczeniu poważnych zakażeń, takich jak bakteryjne zapalenie opon mózgowych, cholera i dur brzuszny. Wiadomo, że powoduje głuchotę,⁴⁸ ale może mieć jeszcze więcej niszczących efektów ubocznych.

Jedną z najniebezpieczniejszych reakcji na ten lek jest jego toksyczny wpływ na szpik kostny. Dochodzi tu do dwóch rodzajów uszkodzeń. Pierwszy to uszkodzenia szpiku kostnego. Drugi, który często okazuje się śmiertelny, to aplazja szpiku kostnego lub hipoplazja, w której zdolność szpiku do wytwarzania krwinek ulega drastycznej redukcji bądź całkowitemu zatrzymaniu.

W artykule opublikowanym w roku 1970 w magazynie Journal of the American Medical Association jest mowa o tym, że toksyczny wpływ chloramfenikolu na szpik kostny może powodować „poważne komplikacje charakteryzujące się późnym pojawieniem się klinicznych objawów (trzy do sześciu tygodni po ostatnim podaniu leku), brakiem zależności dawka-efekt, hipoplazją lub aplazją szpiku kostnego, pancytopenią (niedobór wszystkich trzech składników komórkowych krwi) i zwykle śmiercią w rezultacie krwotoku lub zakażenia”.⁴⁹

 

 

Chloramfenikol jest przyczyną zespołu szarego dziecka, choroby, która często kończy się śmiercią wcześniaków i bardzo małych dzieci. (Zdjęcie: César Rincón)

 

 

Białaczka jest kolejną poważną niekorzystną reakcją na chloramfenikol.^50,51

U małych dzieci lek ten może prowadzić do śmiertelnej choroby zwanej „zespołem szarego dziecka” (ciężkie, potencjalnie śmiertelne powikłanie w przebiegu leczenia wcześniaków i niemowląt chloramfenikolem objawiające się rozdęciem brzucha, wymiotami, nasilającą się sinicą, nieregularnym oddechem, wiotkością oraz niewydolnością krążenia, która często jest bezpośrednią przyczyną zgonu – przyp. tłum.). Jedynym powodem tej choroby jest chloramfenikol. Lek nie może być przetworzony przez wątrobę, więc gromadzi się w organizmie aż do osiągnięcia toksycznego poziomu.⁵²

Zgodnie z wnioskiem o wydanie pozwolenia na jego dopuszczenie do obrotu przyznanym przez brytyjską Agencję ds. Leków i Produktów Medycznych (Medicines and Healthcare products Regulatory Agency; w skrócie MHRA): „…Poważnym niepożądanym działaniem chloramfenikolu jest zespół szarego dziecka, do którego dochodzi, jeśli jest on podawany noworodkom. Chloramfenikol jest również związany z białaczką dziecięcą [sic!] i zahamowaniem czynności szpiku kostnego. Przypuszcza się, że ogólnoustrojowa absorpcja chloramfenikolu następuje nawet po podaniu go do oka”.⁵³

Z uwagi na zalecanie chloramfenikolu tylko w przypadku bardzo poważnych infekcji może się wydawać, że istnieje jedynie niewielkie ryzyko doświadczenia jego licznych skutków ubocznych. Jednakże chloramfenikol jest aktywnym składnikiem wielu kropli do oczu, które można kupić w aptekach bez recepty. Miejscowe stosowanie chloramfenikolu jest potencjalnie tak samo toksyczne, jak przyjmowanie go doustnie lub przez wstrzyknięcie.⁵⁴

 

 

Wiele kupowanych bez recepty kropli do oczu zawiera chloramfenikol.