5. Horyzontalny transfer genów i odporność antybiotykowa
Po wstrzeleniu obcych genów do komórek tylko niewielka część z nich trafia do łańcucha DNA każdej z komórek. Aby sprawdzić, która z komórek zawiera w swoim DNA obcy gen, naukowcy stosują zwykle taką oto metodę: przyczepiają do obcego genu przed jego wstrzeleniem tak zwany gen znacznikowy odporny na antybiotyki (Antibiotic Resistant Marker Gene), znany jako gen AMR. Jeżeli taki pakiet genów dotrze do DNA komórki, to gen ARM sprawi, że komórka będzie odporna na dawkę antybiotyków, która w normalnych okolicznościach zabiłaby ją.
Po wstrzeleniu genów do komórek te ostatnie traktuje się zabójczą dawką antybiotyków. Te, które przeżyją, muszą mieć w swoim DNA „wstrzelony” gen (wraz z genem AMR zapewniającym odporność na antybiotyki), zaś te, które obumrą, nie posiadają tego obcego genu. Taki test przeżywa zazwyczaj jedna na tysiąc komórek.
Naukowcy zastanawiają się, czy po zjedzeniu żywności genetycznie modyfikowanej gen AMR trafi do bakterii żyjących w przewodzie pokarmowym. Zjawisko przeniesienia się genu z organizmu jednego gatunku do innego nazywa się „horyzontalnym transferem genów”. Jeżeli gen ARM przeniesie się do bakterii przewodu pokarmowego, to mogą powstać nowe, niebezpieczne bakterie odporne na antybiotyki. To poważne zagrożenie i Brytyjskie Towarzystwo Medyczne (The British Medical Association) wymieniło je jako jeden z powodów, dla których powinno się natychmiast wycofać żywność genetycznie zmodyfikowaną.
Firmy biotechnologiczne zapewniają opinię publiczną, że geny ARM ze spożywanej żywności nie mogą dotrzeć do jelit człowieka. Michael Hansen mówi, że przemysł biotechnologiczny udowadnia to wynikami badań na zwierzętach z lat 1970. i 1980. W badaniach tych „brak dowodu na to, że DNA (a zatem i geny) jest w stanie przetrwać procesy trawienia”.25 Jednakże pod koniec lat osiemdziesiątych znacznie udoskonalono metody wykrywania DNA... i nagle badania zwierząt wykazały, że DNA jest w stanie przetrwać procesy trawienia. Nie dość tego! DNA pochodzące z żywności wykrywano we krwi, w ścianach jelit, wątrobie, śledzionie i odchodach zwierząt laboratoryjnych, nawet do pięciu dni po karmieniu. Ba, znajdowano nici DNA nietknięte w samym przewodzie pokarmowym. Okazało się, że takie obce DNA może nawet poprzez łożysko dotrzeć do mysich płodów. Najbardziej interesujące dla nas jest jednak badanie, które przeprowadzono w roku 2002. Nazwano je „pierwszym znanym badaniem wpływu żywności GM na ludzkich ochotników”.
Ekipa badawcza eksperymentowała na siedmiu ochotnikach, którym kiedyś usunięto jelito grube. Część układu trawiennego u tych osób wyprowadzono na zewnątrz do tak zwanych worków kolostomijnych. Po zbadaniu treści jelit okazało się, że „stosunkowo spora ilość modyfikowanego DNA przetrwała w nienaruszonym stanie procesy trawienne w jelicie cienkim”.26 I żeby tylko na tym się skończyło, ale nie! U trzech z siedmiu badanych doszło do poziomego transferu genów, na skutek czego bakterie w ich jelitach przyjęły gen odpowiedzialny za odporność na środki chwastobójcze wprowadzany do soi. Ponieważ badacze nie stwierdzili zwiększonego transferu genów po spożyciu soi, orzekli, że przeniesienie genów może nastąpić tylko w przypadku długotrwałego spożywania żywności genetycznie modyfikowanej.
„Wszyscy twierdzili, że poziomy transfer genów jest niemożliwy” – mówi Antoniou. – „Chodzi o to, że odporny na antybiotyki gen znacznikowy – marker (AMR) – może roznieść się po układzie trawiennym i zmienić mechanizmy uodporniające na antybiotyki”.27
Kukurydza Bt zawiera gen ARM odporny na działanie jednego z najpopularniejszych antybiotyków – ampicyliny. Naukowcy boją się, że obecność znacznej ilości tego genu w ludzkim czy zwierzęcym pokarmie sprawi, iż terapie przy użyciu tego antybiotyku przestaną działać. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), brytyjska Izba Lordów, Amerykańskie Towarzystwo Lekarskie (AMA), a nawet Royal Society zaapelowały o zaprzestanie używania genów AMR.
O autorze:
Jeffrey M. Smith jest czołowym specjalistą zajmującym się zagadnieniem zagrożeń dla zdrowia ze strony genetycznie modifikowanych organizmów (GMO). Jego pierwsza książka poświęcona nieznanym efektom ubocznym wywoływanym przez genetycznie modyfikowane pokarmy Seeds of Deception : Exposing Industry and Government Lies about the Safety of the Genetically Engineered Foods You’re Eating (Nasiona kłamstwa, czyli o łgarstwach przemysłu i rządów na temat żywności modyfikowanej genetycznie) przyniosła mu światowe uznanie. W swojej drugiej książce Genetic Roulette: The Documented Health Risks of Genetically Engineered Foods (Genetyczna ruletka – udokumentowane zagrożenia dla zdrowia ze strony modyfikowanej genetycznie żywności) odkrywa poufne dokumenty, które pokazują, jak firmy biotechnologiczne oszukują ludzi, kongres USA, FDA (Urząd ds. Żywności i Leków) w sprawie bezpieczeństwa GMO. Doradza przywódcom różnych krajów na całym świecie i kieruje kampanią na rzecz zdrowszego odżywiania w USA, której celem jest wyeliminowanie GMO z przemysłu naturalnej żywności. Wygłasza odczyty i jest często cytowany w mediach (The New York Times, BBC World Service, Nature, The Independent, Daily Telegraph, New Scientist, The Times (Londyn), Associated Press, Reuters News Service, Time Magazine, Genetic Engineering News i wiele innych). Skontaktować się z nim można poprzez jego stronę internetową zamieszczoną pod adresem www.seedsofdeception.com.
Przełożył Jędrzej Ilukowicz
Przypisy:
1. Bill Lambrecht, Dinner at the New Gene Cafe: How Genetic Engineering Is Changing What We Eat, How We Live, and the Global Politics of Food, St. Martin’s Press, Nowy Jork, 2001.
2. Barry Commoner, „Unraveling the DNA Myth: The spurious foundation of genetic engineering”, Harper’s, luty 2002, www.mindfully.org.
3. A.S. Reddy, T.L. Thomas, „Modification of plant lipid composition: Expression of a cyanobacterial D6-desaturase gene in transgenic plants”, Nature Biotechnology, vol. 14, 1996, str. 639–642.
4. Michael Hansen, „Possible Human Health Hazards of Genetically Engineered Bt Crops: Comments on the human health and product characterization sections of EPA’s Bt Plant-Pesticides Biopesticides Registration Action Document”, przedstawiony przed panelem naukowo-doradczym przy EPA w Arlington, Wirginia, 20 października 2000.
5. T. Inose, K. Murata, „Enhanced accumulation of toxic compound in yeast cells having high glycolytic activity: A case study on the safety of genetically engineered yeast”, International Journal of Food Science and Technology, vol. 30, 1995, str. 141–146.
6. „Making Crops Make More Starch”, BBSRC Business, UK Biotechnology and Biological Sciences Research Council, styczeń 1998, str. 6–8.
7. „Speaker Hastert Calls for End of European Union’s «Protectionist, Discriminatory Trade Policies»”, U.S. Newswire, Waszyngton, 26 marca 2003.
8. George Wald, „The Case against Genetic Engineering”, w: Jackson, Stich (pod red.), The Recombinant DNA Debate, str. 127–128, (przedruk z The Sciences, wrzesień-październik 1976).
9. Barry Commoner, „Unraveling the DNA Myth...
10. Tamże.
11. Tamże.
12. Rozmowa autora z Josephem Cumminsem.
13. Barry Commoner, „Unraveling the DNA Myth...
14. David Schubert, „A different perspective on GM food”, Nature Biotechnology, vol. 20, 2002, str. 969.
15. Barry Commoner, „Unraveling the DNA Myth...
16. „Mothers for Natural Law”, strona internetowa, www.safe-food.org.
17. Barry Commoner, „Unraveling the DNA Myth...
18. Richard Strohman, profesor emerytowany, Wydział Biologii Cząsteczkowej i Komórkowej, University of California, Berkeley, 2000, www.mindfully.org.
19. „Mothers for Natural Law”...
20. Gundula Meziani, Hugh Warwick, „Seeds of Doubt”, Soil Association (Wielka Brytania), 17 września 2002.
21. Danny Penman, BBC Tomorrow’s World Magazine, październik 1998.
22. Dale i inni, „Transgene expression and stability in Brassica”, ACTA Horticulturae, 1998, nr 459, str. 167–171.
23. David Schubert, „A different perspective...
24. Rozmowa autora z Josephem Cumminsem.
25. Michael Hansen, „Possible Human Health...
26. John Vidal, „GM genes found in human gut”, The Guardian, 17 lipca 2002, www.guardian.co.uk.
27. Tamże.
Od redakcji:
Niniejszy artykuł stanowi drugi rozdział książki Jeffreya M. Smitha Nasiona kłamstwa wydanej w Polsce w roku 2007 nakładem Oficyny Wydawniczej 3.49 we współpracy z Fundacją Pro Scientiae.
