Teoria Rozszerzającej się Ziemi

Artykuł po raz pierwszy w języku polskim ukazał się w dwumiesięczniku Nexus w numerze 15 (1/2001)
Tytuł oryginalny: „Global Expansion Tectonics”, Nexus (wydanie angielskie), vol. 7, nr 6

James Maxlow

Nie ma obecnie w globalnej tektonice niczego bardziej kontrowersyjnego od koncepcji globalnego powiększania się Ziemi.

Owen, 1992

Teoria globalnej tektoniki została wprowadzona kilkadziesiąt lat temu w charakterze wielostronnej nauki kwantyfikującej i opisującej Ziemię jako dynamiczną, interaktywną jednostkę. W wyniku tego nowego spojrzenia wszyscy przyzwyczailiśmy się do traktowania Ziemi globalnie, zarówno w kategoriach geologicznych, ekologicznych, klimatycznych, ludnościowych, politycznych, jak i innych.

Globalna tektonika stała się jednak, w jej ścisłym geologicznym znaczeniu, synonimem tektoniki płyt, zgodnie z którą wszystkie kontynenty przesuwają się po powierzchni Ziemi w wyniku działania przemieszczających w płaszczu Ziemi prądów konwekcyjnych. Wszystkie kontynenty są podobno w stanie ciągłego, przypadkowego ruchu i przez całą historię Ziemi zderzają się, łączą, rozłamują i rozpraszają.

Tektonika Globalnej Ekspansji przedstawiona jest tu jako realna alternatywa wyjaśnienia zawartego w globalnej tektonice. Według niej Ziemia od archaiku stale się powiększa, zaś kontynenty pękają i rozpraszają się w wyniku wzrostu skorupy ziemskiej i to w ściśle określony, uporządkowany sposób. Należy wiedzieć, że koncepcja powiększania się Ziemi nie jest niczym nowym – nowa jest jedynie technologia umożliwiająca kwantyfikację procesu ekspansji. Dostępne w celu badania dynamiki Ziemi globalne geologiczne i geofizyczne dane osiągnęły etap, w którym wszystkie hipotezy globalnej tektoniki, w tym tektoniki płyt, można kwantyfikować, kwestionować lub wręcz odrzucić.

Zwolennicy ekspansji Ziemi wiedzą od czasu pionierskiego opracowania Christophera Otto Hilgenberga (1933) oraz bardziej nam współczesnego profesora Sama Warrena Careya (1956, 1976, 1988, 1996), a także Klausa Vogla (1983, 1990), że gdyby połączono wszystkie ziemskie kontynenty razem to zmieściłyby one pod swoją skorupą Ziemię o średnicy od 55 do 60 procent jej obecnej wielkości (obecny średni promień Ziemi wynosi 6370,8 km). To doprowadziło Hilgenberga, Careya, Vogla i innych do wniosku, że ekspansja Ziemi spowodowała spękanie i stopniowe rozpraszanie kontynentów podczas ich radialnego ruchu skierowanego na zewnątrz zachodzącego w skali geologicznej.

To odkrycie było stale ignorowane przez środowisko naukowe jako wyjaśnienie współczesnej teorii globalnej tektoniki. Jako główny powód braku takiej akceptacji w przeszłości uważa się brak danych w skali globalnej umożliwiających kwantyfikacje procesu ekspansji w czasie. Obecnie naukowcy są tak pochłonięci dopasowywaniem danych obserwacyjnych do modelu pojedynczej płyty tektonicznej, że pozostają w błogostanie niewiedzy nie pozwalającym im na uświadomienie sobie konieczności rozważenia tego odkrycia.

Dopiero od dwóch dziesięcioleci gromadzenie danych w skali globalnej oraz możliwość ich przetwarzania przez komputery, a także elektroniczne środki łączności rozwinęły się na tyle, że są w stanie zgromadzić i udostępnić publicznie geologiczne i geofizyczne dane. Tektonika Globalnej Ekspansji wykorzystuje te dane i jest w tym artykule przedstawiona w postaci rewitalizowanej koncepcji rozszerzania się Ziemi, która przy zastosowaniu nowoczesnego procesu transformacji geologicznych map oceanicznych i kontynentalnych stara się ustalić, zarówno starożytny promień Ziemi, jak i zrekonstruować zmiany położenia kontynentów od archaiku do chwili obecnej. Do tych danych nie mieli dostępu wcześniejsi badacze i z tego właśnie powodu naukowcy nie mogli się przekonać, że studia nad modelowaniem Ziemi oraz wniosek na temat jej ekspansji mają racjonalne podstawy.

Stosując nowoczesne metody przetwarzania map dna morskiego można obecnie w sposób pewny modelować ekspansję Ziemi, a następnie zobrazować ją w postaci ciała o zredukowanym promieniu i to przy pomocy prostego procesu stopniowego zmniejszania skorupy na dnie morza aż do rozmiarów, jakie miała ona na początku okresu jurajskiego (okres istnienia najstarszej skorupy na dnie morza) i jeszcze wcześniej, w okresie prekambryjskim.

TEKTONIKA GLOBALNEJ EKSPANSJI

Empiryczne modelowanie i badanie ekspansji Ziemi od prekambru do czasów obecnych bazują na opublikowanej „Mapie geologicznej skał macierzystych świata” (CGMW i UNESCO, 1990) (rysunek 1). Ukazana na tej mapie geologia jest obrazem opartym na okresach czasu, to znaczy, kontynentalna geologia skał macierzystych przedstawia główne ery geologiczne (archaik, proterozoik, paleozoik, mezozoik, kenozoik), a geologia oceaniczna okresy mezozoiku i kenozoiku w przedziale od jury do czwartorzędu.

Rys. 1. Mapa geologiczna skał macierzystych świata ukazująca kontynentalną i oceaniczną geologię w odniesieniu do czasu. Oceaniczne transformacje w każdym z oceanów reprezentują główne okresy geologiczne od holocenu wzdłuż łańcuchów środkowooceanicznych aż do wczesnojurajskiego przylegania kontynentów. Mapa pokazuje tereny mieszczące się w pasie między 80 stopniem szerokości północnej i 80 stopniem szerokości południowej. (Na podstawie Geologicznej mapy świata opublikowanej przez CGMW i UNESCO w roku 1990).

Przedstawiona na tej mapie geologia oceaniczna została skompilowana na podstawie pomiarów magnetometrycznych, wierceń w dnie morza oraz radiometrycznych i paleontologicznych datowań oceanów prowadzonych od lat sześćdziesiątych do osiemdziesiątych. Pomiary geofizyczne na obszarze wszystkich oceanów świata ujawniły występowanie na dnie morza długich, liniowych anomalii magnetycznych o charakterze symetrycznym, równoległych do środkowo-oceanicznych łańcuchów położonych centralnie na każdym oceanie. Anomalie te zostały zinterpretowane przez geofizyków jako dowód rozszerzania się dna morza i występują w miejscach, gdzie pochodząca z płaszcza lawa jest pompowana do góry wzdłuż osi łańcuchów jako rezultat ciągłego powiększania się centralnych stref poszerzania. Wiek tych anomalii magnetycznych został obecnie określony i rysunek 1 przedstawia zobrazowaną w oparciu o nie transformację dna morza.