JATROGENIA LEKOWA
Leki składają się na główną modalność terapii w naukowej medycynie. Wraz z odkryciem „Teorii Zarazków” naukowcy z zakresu medycyny przekonali społeczeństwo, że infekcyjne organizmy chorobotwórcze są przyczyną chorób. Znalezienie „leku” na te infekcje okazało się w praktyce znacznie trudniejsze, niż sobie wyobrażano. Leki chemiczne od początku budziły znacznie większe nadzieje, niż rzeczywiście przynosiły korzyści. Ponadto, poza niezbyt efektywnym działaniem powodują one również niemożliwe do przewidzenia efekty uboczne. Co więcej, nawet kiedy właściwie ordynowane, wywołują efekty uboczne, które mogą mieć zabójczy skutek, jak tego dowodzą badania Lazarou, przy czym ludzkie błędy mogą jeszcze bardziej pogarszać sytuację.
Błędy leczenia
Badanie z roku 1992 bazy danych narodowej farmacji ustaliło ogólną liczbę 429 827 błędów leczenia w 1081 szpitalach. Błędy leczenia wystąpiły w przypadku 5,22 procent pacjentów przyjmowanych do tych szpitali każdego roku. Autorzy wysunęli wniosek, że rocznie minimum 90 895 pacjentów doznawało szkód w wyniku błędów leczenia w cały kraju.37
Badania z roku 2002 wykazują, że w 20 procentach szpitalnych terapii miały miejsce błędy dawkowania. Blisko 40 procent tych błędów było błędami potencjalnie szkodliwymi dla pacjenta. W typowym 300-łóżkowym szpitalu liczba błędów popełnianych w ciągu dnia wynosiła 40.38
Problemy z leczeniem pacjentów były jeszcze większe w następnym roku. Współczynnik błędów wychwyconych w ramach tych badań przez farmaceutów wyniósł 24 procent, co daje minimalną liczbę pacjentów, którzy doznali uszczerbku w wyniku przepisania leków, w wysokości 417 908.39
Ostatnio odkryte niekorzystne reakcje na leki
Najnowsze badania w sprawie niekorzystnych reakcji na leki dowodzą, że liczby z roku 1994 (opublikowane w artykule Lazarou w JAMA w roku 1998) mogą rosnąć. W badaniach z roku 2003 śledzono stan zdrowia 400 pacjentów po ich wypisaniu ze szpitala z opieką trzeciego stopnia (szpital z opieką wymagającą wysoko wyspecjalizowanych umiejętności, technologii i usług wspierających). U 76 pacjentów (19%) wystąpiły niekorzystne reakcje. Z tego u 66 procent były to niekorzystne skutki uboczne wywołane przez leki. Następnymi, najczęściej występującymi niekorzystnymi skutkami były uszkodzenia pochodne od zastosowanych zabiegów, które stanowiły 17 procent.40
W badaniach NEJM obejmujących 3,34 miliarda leków przepisanych w roku 2002 występuje alarmujący stosunek 1 na 4 pacjentów cierpiących z powodu zauważalnych efektów ubocznych.41 W czasie wywiadu udzielonego agencji Reutera jeden z lekarzy, autorów badań, skomentował to następująco: „Przy tych 10-minutowych wizytach trudno jest lekarzowi ustalić, czy te objawy niepokoją pacjentów”.42 William Tierney, który skrytykował badania NEJM, oświadczył: „...biorąc pod uwagę rosnącą liczbę potężnych leków dostępnych w lecznictwie i opiece zdrowotnej starzejącej się części społeczeństwa, problem tylko się pogłębi”. Najgorszą opinią, jeśli chodzi o efekty uboczne, cieszą się leki typu SSRI (jedna z klas leków przeciwdepresyjnych: Selective Serotonin Reuptake Inhibitors – inhibitory wtórnego wychwytywania serotoniny), NSAID (grupa leków często ordynowanych w przypadkach reumatoidalnego zapalenia stawów) oraz blokery kanałów wapniowych. Agencja Reutera doniosła również, że poprzednie badania sugerowały, iż blisko 5 procent hospitalizacji – ponad 1 milion rocznie – jest rezultatem efektów ubocznych leków. Niestety, większość przypadków tego typu nie jest dokumentowana. W badaniach ustalono jeden z powodów takich niepowodzeń – było nim to, że lekarze w blisko 2/3 przypadków nie potrafili zdiagnozować efektów ubocznych leków lub efekty uboczne utrzymywały się, ponieważ lekarze nie zwracali uwagi na ostrzegające symptomy.
O autorach:
• Dr n. med. Carolyn Dean od roku 1979 pracuje jako lekarka, naturopatka, akupunkturzystka, zielarka, homeopatka, konsultantka, wynalazczyni, analityczka mieszanek ziołowych, badaczka, aktywistka i autorka. Napisała szereg książek i setki artykułów, występowała w niezliczonych audycjach radiowych i programach telewizyjnych, w tym w The View stacji ABC promującym naturalne uzdrawianie oraz prawo jednostki do odpowiedzialności za swoje życie. Jest doradcą ds. zdrowia i pisze dla www.yeastconnection.com i www.friendsoffreedom.com. Mieszka w Nowym Jorku i można się z nią skontaktować poprzez jej stronę internetową drcarolyndean.com. Jest główną autorką tego artykułu.
• Dr n. med. Martin Feldman jest specjalistą w dziedzinie neurologii i wykładowcą neurologii w Ośrodku Medycznym Mount Sinai w Nowym Jorku. Jest autorem 63 artykułów opublikowanych w pismach naukowych i jednym z czołowych znawców współczesnych osiągnięć medycyny.
• Dr Gary Null jest specjalistą w zakresie żywienia i gospodarzem jednego z najdłużej nadawanych w USA programów radiowych poświęconych zdrowiu i żywieniu. Opublikował ponad 71 książek w tym takie bestsellery, jak Get Health Now! (Zyskaj zdrowie teraz!) i Power Aging (Moc starzenia). Jest również producentem szeregu nagrodzonych filmów dokumentalnych mówiących o zdrowiu i stylu życia. Jest założycielem Klubu Naturalnego Biegania i byłym światowej klasy lekkoatletą. W roku 1975 założył nie nastawioną na zysk korporację Nutrition Institute of America, Inc. (Instytut Żywienia Ameryki). Skontaktować się z nim można poprzez jego stronę internetową www.garynull.com.
• Dr n. med. Debora Rasio jest lekarzem praktykującym medycynę alternatywną w Rzymie. Jest również onkologiem i autorką wielu prac na temat raka, która dostarczyła część materiałów wyjściowych koniecznych do tego artykułu.
Przełożył Jerzy Florczykowski
Przypisy:
1. J. Lazarou, B. Pomeranz, P. Corey, „Incidence of adverse drug reactions in hospitalized patients”, JAMA, 1998, 279:1200–1205.
2. R. Rabin, „Caution About Overuse of Antibiotics”, Newsday, 18 września 2003.
3. Obliczenia wyszczególnione w dziale „Niepotrzebne zabiegi” w dwóch źródłach: (13) http://hcup.ahrq.gov/HCUPnet.asp; (71) „Cost and Quality of Health Care: Unnecessary Surgery”, US Congressional House Subcommittee Oversight Investigation, Waszyngton, Government Printing Office, 1976.
4. Obliczenia zaczerpnięte z czterech źródeł z działu „Niepotrzebne hospitalizacje”: (13) http://hcup.ahrq.gov/HCUPnet.asp; (93) A.L. Siu, F.A. Sonnenberg, W.G. Manning, G.A. Goldberg, E.S. Bloomfield, J.P. Newhouse, R.H. Brook, „Inappropriate use of hospitals in a randomized trial of health insurance plans”, NEJM, listopad 1986, 315(20):1259–66; (94) A.L. Siu, W.G. Manning, B. Benjamin, „Patient, provider and hospital characteristics associated with inappropriate hospitalization”, Am. J. Public Health, październik 1990, 80(10):1253–6; (95) B.O. Eriksen, I.S. Kristiansen, E. Nord, J.F. Pape, S.M. Almdahl, A. Hensrud, S. Jaeger, „The cost of inappropriate admissions: a study of health benefits and resource utilization in a department of internal medicine”, J. Intern. Med., październik 1999, 246(4):379–87.
5. National Vital Statistics Reports, vol. 51, nr 5, 14 marca 2003.
6. Thomas i inni, 2000; Thomas i inni, 1999. Institute of Medicine.
7. G.C. Xakellis, R. Frantz, A. Lewis, „Cost of Pressure Ulcer Prevention in Long Term Care”, JAGS, 5 maja 1995.
8. C.A. Barczak, R.I. Barnett, E.J. Childs, L.M. Bosley, „Fourth National Pressure Ulcer Prevalence Survey”, Advances in Wound Care, lipiec-sierpień 1997.
9. R.A. Weinstein, „Nosocomial Infection Update”, Emerging Infectious Diseases, wydanie specjalne, vol. 4, nr 3, lipiec-wrzesień 1998.
10. „Forth Decennial International Conference on Nosocomial and Healthcare-Associated Infections”, Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR), 25 lutego 2000, vol. 49, nr 7, str. 138.
11. S. Greene Burger, J. Kayser-Jones, J. Prince Bell, „Malnutrition and Dehydration in Nursing Homes: Key Issues in Prevention and Treatment”, National Citizens’ Coalition for Nursing Home Reform, czerwiec 2000; http://www.cmwf.org/programs/elders/burger–mal–386.asp.
12. B. Starfield, „Is US health really the best in the world?”, JAMA, 26 lipca 2000, 284(4):483–5; B. Starfield, „Deficiencies in US medical care”, JAMA, 1 listopada 2000, 284(17):2184–5.
13. HCUPnet, Healthcare Cost and Utilization Project for the Agency for Healthcare Research and Quality, http://www.ahrq.gov/data/hcup/hcupnet.htm, http://hcup.ahrq.gov/HCUPnet.asp, http://hcup.ahrq.gov/HCUPnet.asp.
14. L.L. Leape, „Nationwide Poll on Patient Safety”, National Patient Safety Foundation, oświadczenie dla prasy, 9 października 1997, Nowy Jork; http://www.npsf.org/html/pressrel/finalgen.html.
15. „The Troubled Healthcare System in the U.S. The Society of Actuaries: Health Benefit Systems Practice Advancement Committee”, 13 września 2003; www.soa.org.
16. L.L. Leape, „Error in medicine”, JAMA, 21 grudnia 1994, 272(23):1851–7.
16a. T.A. Brennan, L.L. Leape, M.N. Laird, L. Hebert, A.R. Localio, A.G. Lawthers i inni, „Incidence of adverse events and negligence in hospitalized patients”, N. Engl. J. Med., 1991, 324:370–376.
17. E.G. Campbell, J.S. Weissman, B. Clarridge, R. Yucel, N. Causino, D. Blumenthal, „Characteristics of medical school faculty members serving on institutional review boards: results of a national survey”, Acad. Med., sierpień 2003, 78(8):831–6.
18. „Possible Conflict of Interest Within Medical Profession”, HealthDay-News, 15 sierpnia 2003.
19. World Health Organization, Biuletin Prasowy nr 9, 17 grudnia 2001.
20. M. Angell, „Is academic medicine for sale?”, N. Engl. J. Med., 18 maja 2000, 342(20):1516–8.
21. J. McKenzie, „Conflict of Interest? Medical Journal Changes Policy of Finding Independent Doctors”, ABC News, 12 czerwca 2002.
22. C. Crossen, Tainted Truth: The Manipulation of Fact in America, Touchstone Books, 1996.
23. D.W. Bates, D.J. Cullen, N. Laird, L.A. Petersen, S.D. Small, D. Servi, G. Laffel, B.J. Sweitzer, B.F. Shea, R. Hallisey i inni, „Incidence of adverse drug events and potential adverse drug events. Implications for prevention. ADE Prevention Study Group”, JAMA, 5 lipca 1995, 274(1):29–34.
24. C. Vincent, N. Stanhope, M. Crowley-Murphy, „Reasons for not reporting adverse incidents: an empirical study”, J. Eval. Clin. Pract., luty 1999, 5(1):13–21.
25. H. Wald, K. Shojania, „Incident Reporting in Making Health Care Safer: A Critical Analysis of Patient Safety Practices”, Agency for Healthcare Research and Quality, 2001.
26. M.J. Grinfeld, „The Debate Over Medical Error Reporting”, Psychiatric Times, vol. XVII, nr 5, kwiecień 2000.
27. G. King III, A. Hermodson, „Peer reporting of coworker wrongdoing: Aqualitative analysis of observer attitudes in the decision to report versus not report unethical behavior”, Journal of Applied Communication Research, 2000, 309–329.
28. A.G. Gilman, T.W. Rall, A.S. Nies, P. Taylor, Goodman and Gilman’s: The pharmacological Basis of Therapeutics, Pergamon Press, Nowy Jork, 1996.
29. G. Kolata, „Who cares when our drugs fail?”, New York Times News Service, (San Diego Union-Tribune, 15 października 1997, E-1,5).
30. K.L. Melmon, H.F. Morrelli, B.B. Hoffman, D.W. Nierenberg, Melmon and Morrelli’s Clinical Pharmacology: Basic Principles in Therapeutics, III wydanie, McGraw-Hill, Inc., Nowy Jork, 1993.
31. T.J. Moore, B.M. Psaty, C.D. Furberg, „Time to act on drug safety”, JAMA, 20 maja 1998, 279(19):1571–3.
31a. D.J. Cullen, D.W. Bates, S.D. Small, J.B. Cooper, A.R. Nemeskal, L.L. Leape, „The incident reporting system does not detect adverse drug events: a problem for quality improvement”, Joint Commission Journal on Quality Improvement, październik 1995, 21(10):541–8.
32. D.W. Bates, „Drugs and adverse drug reactions: how worried should we be?”, JAMA, 15 kwietnia 1998, 279(15):1216–7.
33. J.G. Dickinson, Dickinson’s FDA Review, marzec 2000; 7(3):13–14.
34. J.S. Cohen, Overdose: The Case Against the Drug Companies, Tarcher-Putnum, Nowy Jork, 2001.
35. J. Stenson, „Few Residents Report Medical Errors, Survey Finds”, Reuters Health, 21 lutego 2003.
36. J. Henry, „Methodology: Fieldwork conducted by ICR (International Communications Research)”, Kaiser Family Foundation, Harvard School of Public Health, 11 kwietnia-11 czerwca 2002.
37. C.A. Bond, C.L. Raehl, T. Franke, „Clinical pharmacy services, hospital pharmacy staffing, and medication errors in United States hospitals”, Pharmacotherapy, luty 2002, 22(2):134–47.
38. K.N. Barker, E.A. Flynn, G.A. Pepper, D.W. Bates, R.L. Mikeal, „Medication errors observed in 36 health care facilities”, Arch. Intern. Med., 9 września 2002, 162(16):1897–903.
39. N.M. LaPointe, J.G. Jollis, „Medication errors in hospitalized cardiovascular patients”, Arch. Intern. Med., 23 czerwca 2003, 163(12):1461–6.
40. A.J. Forster, H.J. Murff, J.F. Peterson, T.K. Gandhi, D.W. Bates, „The incidence and severity of adverse events affecting patients after discharge from the hospital”, Ann. Intern. Med., 4 lutego 2003, 138(3):161–7.
41. T.K. Gandhi, S.N. Weingart, J. Borus, A.C. Seger, J. Peterson, E. Burdick, D.L. Seger, K. Shu, F. Federico, L.L. Leape, D.W. Bates, „Adverse drug events in ambulatory care”, N. Engl. J. Med., 17 kwietnia 2003, 348(16):1556–64.
42. „Medication side effects strike 1-in-4”, 17 kwietnia 2003, Agencja Reutera.
Bibliografia:
Zainteresowani oryginalnym tekstem artykułu mogą uzyskać go odwiedzając stronę internetową www.webdc.com/pdfs/deathbymedicine.pdf. Inne artykuły dotyczące alternatywnych metod utrzymania zdrowia i żywienia można uzyskać odwiedzając bibliotekę na stronie internetowej Gary Nulla www.garynull.com.
