Staranny przegląd literatury medycznej, aż do 49 lat wstecz, zaowocował zaledwie kilkoma, niemniej fascynującymi, wzmiankami. Dr med. Douglas W. Montgomery pisał o oleju rycynowym w roku 1918 jako o pochodzącym z pięknej rośliny o dużych dłoniastych liściach, często nazywanej Palma Christi.³ Nieco żartobliwie, jak sądzę, zauważa on:

 

Gdybym jako dziecko znał tą dźwięczną nazwę, może złagodziłoby to moje częste nieszczęścia, na które cierpiałem z powodu konieczności jego przyjmowania. Bardzo zdecydowana i energiczna szkocka ciocia uważała „kropelkę oleju”, jak zwykła ją nazywać, za uniwersalne lekarstwo o niesamowitej potencji w zakresie zarówno moralnych, jak i fizycznych potrzeb. I rzeczywiście nie ma wątpliwości, co do jego efektywności jako środka oczyszczającego.

 

W tym samym artykule Montgomery donosi o obserwacji, która jest dziś niewątpliwie interesująca i ważna dla lekarzy i, co więcej, koreluje z niektórymi komentarzami zawartymi w odczytach Cayce’a na temat zastosowań oleju rycynowego. Zauważył on, że użycie go w chorobach skóry pełni ważną rolę w takim stopniu, w jakim czysty przewód pokarmowy sprzyja jej zdrowiu.

 

Wydaje się, że ten lek działa, zwłaszcza w okrężnicy wstępującej, co jest interesujące, z uwagi na to, że wiele aktywnych reakcji skórnych spowodowanych jest truciznami wytwarzanymi w jelicie ślepym, ulubionym miejscu gnieżdżenia się beztlenowych bakterii proteolitycznych.

 

Montgomery podkreśla dalej, że w pracy, o której wspomina dr med. Walter B. Cannon,⁴ doniesiono o podawaniu oleju rycynowego zwierzęciu razem z jego pokarmem, który był rozczłonkowywany w okrężnicy wstępującej, po czym każdorazowo występowała perystaltyka wsteczna przemieszczająca pokarm z powrotem – rodzaj działania dobrze dostosowany do oczyszczania wypukleń okrężnicy, „kieszeni, które przy opieszałości okrężnicy stają się szczególnie zanieczyszczone”.

To pokazuje, jak często pomijane są ważne odkrycia, nawet w najbardziej uznanych podręcznikach, jako że w tym wypadku widać dowód aktywności okrężnicy wstępującej bezpośrednio po przyjęciu oleju rycynowego. Dr med. Louis Goodman i dr Alfred Gilman⁵ wyjaśniają, jak ten olej jest hydrolizowany przez enzymy rozkładające tłuszcze w jelicie cienkim na glicerol i kwas rycynolowy. To właśnie kwas rycynolowy pobudza przeczyszczenie poprzez silne działanie drażniące, które stymuluje motorykę jelit w celu szybkiego przemieszczania treści jelita cienkiego. Następnie podają, że „okrężnica jest słabo stymulowana, ponieważ podczas przechodzenia przez jelita kwas rycynolowy jest absorbowany, tak jak inne kwasy tłuszczowe”.

Być może działanie, o którym doniósł Cannon, to odruch w rodzaju zjawiska zwanego rozchodzeniem się impulsu. W takim przypadku olej rycynowy działałby stymulująco w całym jelicie cienkim i we wstępnej połowie okrężnicy poprzez wysyłanie impulsów będących następstwem jego drażniącego działania.

W autonomicznym układzie rozchodzenie się impulsu jest o wiele bardziej znaczącym zjawiskiem niż w centralnym układzie nerwowym.⁶ Jeśli chodzi o układ współczulny, skutkiem doprowadzającego impulsu jest pobudzenie całego układu współczulnego do działania, jako że jego struktura jest dobrze dostosowana do takich reakcji. W związku z tym na przykład, jeśli centralny koniec nerwu trzewnego zostaje pobudzony, wówczas impulsy docierają nawet do źrenicy, która się rozszerza. W układzie przywspółczulnym rozchodzenie się impulsu zachodzi w mniejszym zakresie niż we współczulnym, ale i tak jest znaczące.

Zatem wpływ oleju rycynowego jest prawdopodobnie widoczny w okrężnicy poprzez zjawisko zwane rozchodzeniem się impulsu (tutaj aktywność wegetatywnego układu nerwowego), jeszcze zanim zdąży on przebyć nawet niewielką odległość w jelicie cienkim. To uzmysławia, że w organizmie istnieje wiele funkcji, które są bardziej subtelne i tajemnicze, niż im, w świetle naszej obecnej wiedzy, przypisujemy.

Istnieje bardzo interesująca korelacja między informacją, którą podał dr med. Montgomery, a raportem przekazanym przez dra med. Arthura G. Schocha do Stowarzyszenia Medycznego Południa (Southern Medical Association) w roku 1937.⁷ W tym badaniu odnotowano 10 przypadków ostrych wykwitów skórnych leczonych wewnętrznie olejem rycynowym lub rycynolanem sodu. Odnotowano dość radykalne reakcje, często po podaniu tylko jednej dawki oleju rycynowego.

W trakcie dyskusji nad tym sposobem terapii okazało się, że inny dermatolog odkrył, iż w przypadku silniejszej alkalizacji okrężnicy – z pH 7,6 do 8,2 – stosunek gram-dodatnich organizmów do gram-ujemnych wynosił 1 do 30–80. Ludzie, których jelito grube zostało w ten sposób zakłócone, najczęściej nie reagują na diety, które eliminują proteinowe osady pokarmowe, chyba że przyjmują jednocześnie olej rycynowy.

 

Przypadki zastosowań oleju rycynowego

Oto dwa przypadki ilustrujące wyniki tej terapii.

• Przypadek 1: Panna C., biała kobieta w wieku 30 lat, dyplomowana pielęgniarka, która od czterech lat uskarżała się na świąd pojawiający się podczas kąpieli w wannie. W ciągu sześciu miesięcy nie udało się jej uwolnić od tej dolegliwości mimo zastosowania naświetlania światłem ultrafioletowym, dożylnego podawania glukonianu wapnia i jodku sodu, diet eliminujących, autohemoterapii i terapii miejscowych. Od siedmiu miesięcy boi się kąpać w wannie i brać prysznic. Zdesperowana zastosowała okłady z kaolinu i doustnie rycynolan sodu po pół uncji trzy razy dziennie. Cztery dni później oznajmiła, że czuje się dobrze, kupiła mydło za dolara i brała cztery kąpiele dziennie. Sześć miesięcy później doszło do nawrotu, od którego ponownie uwolniła się za pomocą kaolinu i rycynolanu sodu. Od dwóch i pół roku nie ma nawrotu.

• Przypadek 2: Pan D., biały mężczyzna w wieku 72 lat, stał się ofiarą pokrzywki, która zaatakowała jego starczą przesuszoną skórę na plecach, ramionach i nogach. Nasilenie pokrzywki trwało dwa tygodnie. Pojedyncza dawka oleju rycynowego po wykluczeniu innych terapii złagodziła świąd w ciągu 24 godzin. Tydzień później był zdrowy. Z nawrotem, do którego doszło trzy miesiące później, uporał się w ten sam sposób.

Jeśli chodzi o farmakologię, Goodman i Gilman wspominają o oleju z Palma Christi (s. 801), ale nie wymieniają zbyt wielu jego zalet. Opisują olej rycynowy jako trójgliceryd składający się głównie z kwasu rycynolowego, nienasyconego hydroksykwasu tłuszczowego. Jest on łagodnym środkiem zmiękczającym skórę i ze względu na własności kojące jest stosowany miejscowo na skórę. Jest również łączony z alkoholem i szeroko stosowany jako tonik do włosów w proporcji jedna część oleju na 10 części alkoholu. Podręcznik ten, znany wszystkim studentom medycyny, opisuje również olej rycynowy jako jedną z kilku substancji, które skutecznie usuwają fenol ze skóry lub błon śluzowych.

Doktorzy medycyny Oliver Ormsby i Hamilton Montgomery⁸ opisują olej rycynowy jako jeden z „odżywczych i kojących olejów”, który może być nakładany na skórę bezpośrednio lub w postaci nasyconych nim kompresów. Jest on często wykorzystywany do usuwania strupów i łuskowatej skóry. Co ciekawe, inne wymieniane przez autorów „odżywcze i kojące” oleje to olej z wątroby dorsza, oliwa z oliwek, olej z migdałów i siemienia lnianego oraz olej kostny, natomiast „stymulujące” oleje to te ze smoły, jałowca, białej brzozy i orzechów nerkowca.

 

Olej rycynowy w przemyśle

Szukając informacji na temat oleju rycynowego, stosunkowo wiele dowiedziałem się z publikacji zatytułowanej „Castor Oil and Chemical Derivatives” („Olej rycynowy i jego chemiczne pochodne”)⁹, która opisuje chemiczne cechy oleju rycynowego obszerniej niż Goodman i Gilman.

Chemicznie olej rycynowy jest trójglicerydem (estrem) kwasów tłuszczowych. Jego unikalność polega na tym, że około 90 procent jego kwasów tłuszczowych stanowi kwas rycynolowy, 18-węglowy kwas mający podwójne wiązanie w pozycji 9–10 i grupę hydroksylową na 12 węglu. Takie połączenie grupy hydroksylowej i nienasycenia istnieje tylko w oleju rycynowym. Typowy skład kwasów tłuszczowych w oleju rycynowym przedstawia poniższe zestawienie. Ta kompozycja jest zasadniczo stała.