ZAGROŻENIE ŻYCIA WYNIKAJĄCE ZE STOSOWANIA BENZYNY LOTNICZEJ
Benzyna lotnicza zawiera różne związki aromatyczne, włącznie z benzenem. Dr Michael Dawson, Brent Young i Noel Child przedstawili w Sydney Commonwealth Government Senate Committee on Air Traffic Noise (Rządowo-Senacka Komisja ds. Hałasu w Transporcie Lotniczym Wspólnoty Brytyjskiej) raport. Jego autorzy sugerują, że przy już i tak bardzo wysokiej koncentracji benzenu i innych substancji skażających powietrze pochodzących ze spalin samochodowych, dodatkowa ich ilość, zwłaszcza benzenu, wydalana przez silniki lotnicze zwiększy zagrożenie zdrowia ludzi, głównie zamieszkujących pod trasami przelotów. Raport zawiera dane, które wskazują na dosyć wysoki średni miesięczny poziom benzenu – do 10,6 – w miejscach położonych pod trasami przelotów samolotów z lotniska w Manchesterze. Twierdzą oni, że tereny, na których dokonano pomiaru, są „zlokalizowane w prawie kompletnie rolniczych okolicach, zaś jedynym rozsądnym wyjaśnieniem wysokiego stężenia benzenu jest to, że bierze się on z samolotów a nie z samochodów”.33
JAKIEGO PALIWA UŻYWAĆ?
W Australii prowadzona jest kampania zachęcająca właścicieli samochodów wyprodukowanych przed rokiem 1986 z silnikiem przeznaczonym do spalania etyliny, aby używali benzyny bezołowiowej.34,35
Moje badania wykazały, że różnica w ilości związków aromatycznych jest niewielka, zatem jeśli o to chodzi, nie ma różnicy. W zamian za odrobinę ołowiu uzyskuje się 5 do 6 punktów w liczbie oktanowej.
W przypadku samochodów sprzed roku 1986 zastosowanie benzyny bezołowiowej spowoduje, z powodu braku ołowiu, szybsze zużycie pierścieni. Nastąpi również szybsze zużycie gniazd zaworów, o ile nie zostały one przedtem utwardzone (we współczesnych samochodach gniazda zaworów i tak nie zawsze są utwardzane).36
Z całą pewnością nie polecałabym jednak stosowania bezołowiowej benzyny wysokooktanowej, ponieważ posiada ona dużą domieszkę związków aromatycznych.
Nieodparcie nasuwa się pytanie: „Dlaczego montowanie katalitycznych konwertorów do samochodów na benzynę bezołowiową jest tak ważne, jeśli etylina, którą tankujemy do samochodów bez konwertorów, zawiera taką samą ilość związków aromatycznych?”
W Nowej Zelandii jest inaczej. Benzyna bezołowiowa została wprowadzona bez wyposażania samochodów w katalityczne konwertory.37,38
(Nawiasem mówiąc, Towarzystwo Associated Octel, które jest producentem ołowiowego komponentu benzyny,39 było w swoim czasie własnością koncernów naftowych. Po wprowadzeniu benzyny bezołowiowej koncerny sprzedały je i teraz wszelkie próby powtórnego wprowadzenia ołowiu byłyby im nie na rękę).
ZAMIESZANIE ZWIĄZANE Z KONWERTORAMI
Teoretycznie katalityczny konwertor powinien zatrzymywać 90 procent nie spalonej benzyny i przekształcać ją w bardziej bezpieczne substancje,40 ale w praktyce, jak już wcześniej mówiliśmy, mija zwykle od 10 do 15 minut, zanim zostanie on podgrzany do temperatury roboczej, poza tym przestają one działać po przejechaniu około 40 000–50 000 kilometrów. Jak więc widać nie spełniają one całkowicie swojego zadania.
„Ich wydajność najprawdopodobniej spada, lecz w naszym kraju nie wykonano dotąd żadnych badań w tym zakresie” – oświadczył Ron Castaldi z Austaralian Institute of Petroleum (Australijski Instytut ds. Benzyny).41
W roku 1994 Australian Committee on Vehicle Emissions and Noise (Australijski Instytut ds. Spalin i Hałasu Emitowanego Przez Pojazdy) rozpoczął badania mające ustalić skład spalin z 600 samochodów w całej Australii. Szef tego przedsięwzięcia, dyrektor Peter Anyon z Federalnego Biura ds. Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, stwierdził: „Badania nie obejmują poziomu emisji benzenu”.42
Profesor Roger Perry, specjalista w dziedzinie ochrony środowiska i utylizacji odpadów z Królewskiego College’u of Science, Technology and Medicine w Londynie pyta: „Czy kiedy katalizator jest nowy, usuwane jest 95 procent węglowodorów, a następnie po trzech latach tylko 60? Czy te 60 procent dotyczy związków, które są łatwe do usunięcia, zaś trudne nie są w ogóle usuwane? Nikt nie potrafi dać na to jednoznacznej odpowiedzi. Benzen to stabilny związek aromatyczny i wszystko wskazuje na to, że będzie ostatnim, który zostanie utleniony. Zatem wraz ze spadkiem efektywności katalitycznego konwertora coraz więcej benzenu będzie przedostawało się do środowiska”.43
Noel Child powiada, że jest to bardzo podobny proces do wykorzystywanego w rafineriach do produkcji benzenu z molekuł o prostym łańcuchu – wszystko zależy od warunków, w jakich się on odbywa.44 Producenci wstawiają konwerter i samochód idzie w ludzi, ale co się w nim faktycznie dzieje, nikt nie wie.
Samochody wyposażone w katalityczne konwertory emitują również siarkowodór (gaz wydzielający się na przykład z zepsutych jaj). Zdaniem Noela Childa gaz ten jest emitowany z nowych samochodów. Siarkowodór (H2S) jest substancją silnie toksyczną, która atakuje hemoglobinę i blokuje proces przyswajania tlenu.45
Zamieszczony poniżej artykuł dra Hansa Niepera z Hanoweru w Niemczech zawiera kilka bardzo interesujących odkryć dotyczących procesów, które zachodzą wewnątrz katalitycznych konwertorów.
WNIOSKI
Jedno jest absolutnie jasne – wielkie koncerny chcą utrzymać tę sprawę w tajemnicy. Związki aromatyczne są najtańszym środkiem podwyższającym liczbę oktanową. Posiadanie katalitycznego konwertora w samochodzie sprawia, że ludzie sądzą, iż większość toksycznych związków występujących w spalinach zostaje z nich usunięta.
Mimo to stopniowo rośnie zainteresowanie tym problemem. Na przykład Royal College of Physicians (Królewskie Kolegium Lekarskie) z Londynu organizuje w listopadzie bieżącego roku (1995) konferencję na temat: „Związki toksyczne w powietrzu”. Co najmniej dwa referaty zgłoszone na tę konferencję pochodzą z Australii. Autorem jednego z nich zatytułowanego „W poszukiwaniu zielonej benzyny” jest Noel Child. Jest on również współautorem przygotowanego wspólnie z drem Michaelem Dawsonem referatu na temat badania poziomu benzenu.
Przełożył Jerzy Florczykowski
Przypisy:
1. Skrót od Methyl-tertiary-butyl ether (eter trójbutylometylowy).
2. Rozmowa telefoniczna C. Simons z drem Michaelem Dawsonem z Wydziału Chemii Uniwersytetu Technologii w Sydney w Australii przeprowadzona w maju 1995 roku.
3. Skrót od United States Environmental Protection Agency (Agencja Ochrony Środowiska Stanów Zjednoczonych).
4. Dr Michael Dawson i Noel Child, „Study of Benzene Levels in Sydney” („Badania poziomu benzenu w Sydney”), Uniwersytet Technologii w Sydney, Australia, sierpień 1994 roku.
5. Dr Michael Dawson, „Benzene, the Devil Around the Corner” („Benzen – diabeł za rogiem”), list opublikowany 28 września 1994 roku w The Australian.
6. Tamże.
7. Rozmowa telefoniczna C. Simons z drem Michaelem Dawsonem...
8. Rozmowa telefoniczna C. Simons z Noelem Childem (otwarty przewód doktorski) z Wydziału Chemii Uniwersytetu Technologii w Sydney w Australii przeprowadzona w maju 1995 roku.
9. Dr Michael Dawson, „Not Overlooking US Experience” („Nie przegapić doświadczeń USA”), The Australian, 19 września 1944 roku.
10. Rozmowa telefoniczna C. Simons z drem Michaelem Dawsonem...
11. Dr Michael Dawson, „No Simple Solution to Lead-Free Petrol” („Nie ma prostego rozwiązania w przypadku wolnej od ołowiu benzyny”), The Daily Telegraph-Mirror, 10 listopada 1994 roku.
12. „Hushed-Up Dangers” („Wyciszone zagrożenia”), Explore!, vol. 5, nr 5 i 6 z 1994 roku.
13. Tamże.
14. Dr Michael Dawson i Noel Child, „Study of Benzene Levels in Sydney”...
15. Julian Cribb, „Cancer Chemical Detected in Air” („Rakotwórcze chemikalia wykryte w powietrzu”), The Australian, sierpień 1994 roku.
16. Simon Grose, „Choose Your Poison” („Wybierz sobie truciznę”), The Canberra Times, 26 marca 1994 roku.
17. „Hushed-Up Dangers...
18. Tamże.
19. „Ban Urged on Super Unleaded Fuel” („Żądamy banicji wysokooktanowej benzyny bezołowiowej”), The Guardian Weekly (Wielka Brytania), 6 listopada 1994 roku.
20. „No Turning Back to Leaded Petrol, Say MPs” („Nie ma powrotu do etyliny, twierdzą członkowie parlamentu”), New Scientist, 29 kwietnia 1995 roku.
21. Julian Cribb, „Cancer Chemical Detected in Air...
22. Simon Grose, „Choose Your Poison”...
23. „Hushed-Up Dangers”...
24. Julian Cribb, „Scientists Debate Carcinogenic Risk of Cars” („Naukowcy debatują nad rakotwórczym wpływem samochodów”), The Weekend Australian, 13–14 sierpnia 1994 roku.
25. Rozmowa telefoniczna C. Simons z drem Michaelem Dawsonem...
26. Julian Cribb, „Scientists Debate Carcinogenic Risk of Cars”...
27. Darcy Maddock, „Leaded Versus Unleaded Petrols” („Etylina kontra benzyna bezołowiowa”), Australasian Health and Healing, listopad 1994 – styczeń 1995.
28. Dr Michael Dawson, „No Simple Solution to Lead-Free Petrol”...
29. Rozmowa telefoniczna C. Simons z drem Michaelem Dawsonem...
30. Simon Grose, „Choose Your Poison”...
31. Darcy Maddock, „Leaded Versus Unleaded Petrols”...
32. Tamże...
33. Dr Michael Dawson, Brent Young i Noel Child, „Air Quality Considerations, Kingsford Smith Airport” („Rozważania nad jakością powietrza – lotnisko Kingsford Smith”), Uniwersytet Technologii, Sydney, Australia, maj 1995 roku.
34. Dr Michael Dawson, „Not Overlooking US Experience”...
35. Jack Haley, list opublikowany w Australasian Health and Healing, vol. 14, nr 2, styczeń-kwiecień 1995.
36. Rozmowa telefoniczna C. Simons z drem Michaelem Dawsonem...
37. Tamże.
38. „One Petrol Problem Swapped For Another: Expert” („Problem z jedną benzyną wymieniony na inny – ekspertyza”), Wheels Weekly (Nowa Zelandia), 11 listopada 1994 roku.
39. Rozmowa telefoniczna C. Simons z Noelem Childem...
40. Tamże.
41. Simon Grose, „Choose Your Poison”...
42. Julian Cribb, „Cancer Chemical Detected in Air”...
43. Simon Grose, „Choose Your Poison”...
44. Rozmowa telefoniczna C. Simons z Noelem Childem...
45. Tamże.
